هزینه های مرتبط با تصمیم گیری حسابداری

تصمیم گیری یکی از اصولی ترین بخش عملکرد مدیران است.مدیران مداوماً بایستی در مورد مشکلات تصمیم گیری نمایند به عنوان مثال چه روشی در موارد زیر اتخاذ گردد؟

قطعه مورد نظر در کارخانه تولید گردد یا بیرون خریداری گردد؟
افزایش یا کاهش ظرفیت کارخانه
افزایش،کاهش یا توقف تولید برخی از محصولات
جایگزین کردن تجهیزات و ماشین آلات جدید به جای تجهیزات و ماشین آلات موجود
قبول یا رد سفارشات خاص با قیمت های استثنایی

بنابر این همانطور که ملاحظه می فرمایید تصمیم گیری یکی از مشکلترین وپیچیده ترین بخش از وظایف مدیران است.
هزینه ها همواره یک عامل کلیدی هستند.به عنوان اولین گام در فرایند تصمیم گیری،معمولاً هزینه –های یک روش با دیگری مقایصه میگردد.
یک هزینه مرتبط به هزینه هائی اطلاق می گردد که به یک تصمیم خاص،قابل تخصیص باشد.
به منظور موفقیت در تصمیم گیری، مدیران بایستی معیارهائی در اختیار داشته باشند تا بتوانند هزینه –های مرتبط را از غیر مرتبط تشخیص داده و بدین ترتیب هزینه های غیر مرتبط را از تصمیم گیریها حذف نمایند.
هزینه های مرتبط
بسیاری از اطلاعات حسابداری برای تصمیم گیری مدیران ضروری هستند. قیمت تمام شده یک واحد محصول ممکن است در تعیین قیمت فروش محصولات با اهمیت باشد و یا نسبت های مالی ترازنامه در تصمیم گیری در مورد پرداخت سود سهام موثر خواهد بود. بسیاری از هزینه ها بر مبنای وظایف مانند هزینه های تولیدی و غیرتولیدی وبعضی دیگر بر مبنای گرایش هزینه مثل هزینه -های ثابت و متغیر طبقه بندی میگردند.تمام هزینه ها در تصمیم گیری مفید نمی باشند بنا بر این مدیران باید هزینه هائی را که در شرایط خاص تصمیم گیر مؤثر هستند شناسایی نمایند،این هزینه ها را هزینه های مرتبط یا تصمیم گیری می نامند.به طور کلی اغلب مدیران دو ویژگی زیر را برای هزینه های مرتبط قائل هستند:
۱- هزینه های مورد انتظار دردوره های مالی آتی
۲- تفاوت بین راه حل های مختلف تصمیم گیری
هزینه های مورد انتظار در دوره های مالی آتی هزینه هایی هستند که انتظار وقوع آن در دوره های آینده(دوره تصمیم) میرود به عنوان مثال قیمت تمام شده یک محصول جدید در سال آتی خواهد بود که هزینه های مورد نیاز مواد اولیه، دستمزد مستقیم و سربار ساخت میباشد.
هزینه هائی که بین راه حل های مختلف تغییر می کنند،درتجزیه و تحلیل تصمیم گیری عامل کلیدی می باشند. اما هزینه هائی که همواره یکسان باشند. در تصمیم گیری مؤثر نمی باشد. به عنوان مثال اگر مدیریت در حال ارزیابی ساخت یک ماشین پری خودکار یا دستی باشد و هزینه دستمزد در هر یک از موارد،برای تولید یک واحد محصول یکسان باشد در زمره اقلام مرتبط محسوب نمی گردد. چنانچه نرخ دستمزد ماشین پرس اتوماتیکبا پرس دستی متفاوت باشد در این صورت نرخ های دستمزد در تصمیم گیری مؤثر بوده وجزء اقلام مرتبط بهای تمام شده به شمار می آید تفاوت این دو رقم را اصطلاحاً بهای تمام شده تفاضلی می نامند.

 

هزینه از دست رفته(Sunk cost)

هزینه از دست رفته به هزینه هائی اطلاق می شود که قبلاً به وقوع پیوسته و اخذ هر تصمیمی در حال یا در آینده را تغییر دهد.این هزینه تفاضلی نبوده،بنا بر این نبایستی در تجزیه و تحلیل دوره های آتی مورد استفاده قرار گیرند.
به منظور تشریح وتوجیه هزینه از دست رفته،فرض میشود که یک شرکت مبلغ۵۰۰۰۰۰۰ریال جهت
خرید ماشینی برای یک هدف خاص پرداخت نموده باشد،مبلغ پرداخت شده مزبور به عنوان سرمایه
گذاری در ماشین،یک هزینه از دست رفته محسوب میگردد و با وقایع آتی و برنامه ریزی های آینده
ارتباطی ندارد.
در موقعیت تصمیم گیری،مدیران در تجزیه وتحلیل هزینه ها بایستی نکات زیر را رعایت نماید:
۱- کلیه هزینه های مرتبط با راه هر تصمیم،گردآوری میگردد
۲- هزینه های از دست رفته حذف گردد
۳- هزینه هائی که با راه حلهای گوناگون تغیر نمی نماید،مشخص گردند.
۴- بر اساس هزینه های باقیمانده،تصمیم گیری به عمل آید.یه این هزینه ها، هزینه های تفاضلی یا هزینه های قابل اجتناب گفته میشود ونسبت به آن تصمیم گیری می شود
باید دانست که هزینه هائی که در یک تصمیم به عنوان هزینه مرتبط شناخته می شوند،الزاماٌ در تصمیم گیری هزینه مرتبط نخواهند بود. از این رو باید در هر موقعیت تصمیم گیری هزینه را دقیقاٌ بررسی نموده و هزینه های مرتبط از هزینه های غیر مرتبط جدا گردند.

بهای تمام شده تفاضلی (Differential cost)

هر راه حل هزینه های خاص خودش را دارد که با راه حل دیگر متفاوت است.هر هزینه ای که برای یک تصمیم گیری به وجود می آید و در تصمیم گیری دیگر وجود نخواهد داشت (یا قسمتی ازآن وجود نخواهد داشت)به عنوان هزینه تشکیل دهنده بهای تمام شده تفاضلی شناخته می گردد.بهای تمام شده تفاضلی را بهای تمام شده افزایشی یا incremental cost نیز می نامند.
گرچه بهای تمام شده ا فزایشی به هزینه هائی اطلاق می گردد که به عات جایگزین نمودن یک راه حل به جای راه حل دیگر به وجود می آید،در این صورت چنانچه این عمل موجب کاهش هزینه ها گردد به آن بهای تمام شده تنزلی (decrementalcost) می گویند.
نظریه بهای تمام شده تفاضلی از دیدگاه حسابداران را می توان با نظریه هزینه نهایی اقتصاد دانان مقایسه نمود. هنگام بحث در مورد تغییرات هزینه و درآمد،اقتصادانان اصطلاحات «هزینه نهایی»و «درآمد نهائی» را بکار میبرند. درآمدی که می توان از فروش یک واحد اضافی محصول کسب کرد،«درآمد نهائی» نامند. نظریه نهائی اقتصاد دانان اصولاًهمان نظریه بهای تمام شده تفاظلی حسابداران است.

این مطلب را ببینید : پاورپوینت فروش محصول در نقطه تفکیک یا پردازش بیشتر

هزینه فرصت از دست رفته (opportunity cost)

هزینه فرصت از دیت رفته عبارت است از منافع از دست رفته به علت انتخاب یک راه حل به جای راه حل دیگر ویا هزینه فرصت از دست رفته را می توان به عنوان سود تحصیل نشدای که به علت گزینش یک راه حل به جایاره موجود فدا می گردد تلقی نمود.

هزینه های از دست رفته(Sunk cost)

هزینه از دست رفته،هزینه ای است که در گذشته رخ داده و با اخذ هر گونه تصمیم در حال یا آینده تغییری نخواهد کرد.از آنجا که این گونه هزینه ها در تصمیمات حال یا آینده بلااثر می باشد. هزینه (بهای تمام شده) تفاظای نبوده و نبایستی در تجزیه و تحلیل راه حلهای گوناگون به کار گرفته شوند.
برای شناخت یک هزینه از دست رفته،فرض میکنیم که مؤسسه ای برای خرید ماشین مخصوصی مبلغ ۵۰۰۰۰ ریال پرداخته است.بس این سرمایه گذاری در ماشین انجام شده و هزینه ای است از دست رفته.حتی اگر خرید این ماشین به صرفه نبوده باشد،اخذ هر تصمیمی می تواند جبران آن را بنماید وتصمیمات آتی را نمی تواند در این هزینه اثری داشته باشد.
هزینه های از دست رفته هزینه های مرتبط نیستند
یکی از مواردی که مدیران بایستی بیاموزن این است که هزینه های از دست رفته هرگز با تصمیمات، مرتبط نیستند. گرایش مدیران درباره هزینه های از دست رفته در تصمیم گیریها، خصوصاٌ در موارد ارزش دفتری تجهیزات قدیمی، بسیار زیاد است. ما ابتدا بر روی ارزش دفتری تجهیزات مستعمل به عنوان هزینه از دست رفته بحث می کنیم و سپس سایر هزینه های از دست رفته را مورد توجه قرار می دهیم. خواهید دید که بدون در نظر گرفتن نوع هزینه از دست رفته، نتیجه گیری یکسان خواهد بود یعنی هزینه های از دست رفته قابل اجتناب بوده و بایستی در تصمیم گیریهای مدیران حذف گردند.

منبع:حسابداری صنعتی ۳

هزینه های مرتبط با تصمیم گیری در حسابداری
مولف:نسرین فریور- محمود عربی