تعریف و نقش پول در اقتصاد
مقاله ای در خصوص تعریف و نقش پول در اقتصاد
تعریف پول :اقتصاد دانان « پول » را بدین صورت تعریف نموده اند : « هر چیزی که در ازای کالاها یا خدمات یا برای باز پرداخت بدهیها مورد قبول واقع شود » .
ژان مارشال در تعریف پول آنرا وسیله مبادله و پس انداز ارزشهای اقتصادی می داند.
به عقیده پل ساموئلسون پول دارای دو نقش یا دو وظیفه اساسی است که هم وسیله مبادله و هم معیار واحد ارزش و محاسبه ارزشهای اقتصادی است ایشان علاوه بر دو وظیفه فوق دو وظیفه ثانوی دیگر یعنی ذخیره ارزشهای اقتصادی و وسیله پرداختهای آتی را هم مد نظر قرار می دهد.
به اعتقاد جان مینارد کینز ( ۱۹۴۶ – ۱۸۸۳ ) اقتصاددان شهیر انگلیسی پول دارای سه وظیفه است بعبارت دیگر هر چیزی که بتواند سه وظیفه مورد نظر این اقتصاددان را انجام دهد پول است . بنظر کینز سه وظیفه پول عبارتست از : ۱) وسیله مبادله ۲) وسیله اندازه گیری ارزشهای اقتصادی ۳) وسیله پس انداز ارزشهای اقتصادی .
با توجه به نظریات بالا و با در نظر گرفتن وظایف پول میتوان آن را بدین صورت تعریف نمود :
« پول هر پدیده و یا عاملی که عموماً بعنوان وسیله ای برای مبادله و معیاری برای محاسبه ارزش اقتصادی بوده و درجهت ذخیره ارزش اقتصادی و ابزاری برای پرداختهای آتی مورد استفاده قرار گیرد » .
اهمیت پول
پول بعنوان یکی از مهمترین اختراعات بشری منصوب می گردد. این پدیده موجب از میان برداشته شدن مشکلات بوجود آمده از طریق مبادلات پایاپای شده و مبادله را تسریع و تسهیل کرده است. همچنین پول موجب تسریع و تسهیل گردش فعالیتهای اقتصادی، بخصوص گردهم آمدن هرچه آسانتر عوامل تولید و بالطبع باعث توزیع سریعتر و آسانتر کالاها و خدمات تولید شده می گردد. امروزه با توجه به ارتباط بین پول و فعالیتهای اقتصادی ،سطح عمومی قیمتها ، تولید ناخالص ملی و سایر پارامترهای کلان اقتصادی نقش انکار ناپذیر آن در تغییر شاخصهای کلان اقتصادی مانند تورم ، رکود ، اشتغال ، در آمد سرانه و غیره بسیار حائز اهمیت است .
خواص مطلوب پول
هر چیزی برای اینکه بتواند پول باشد می بایستی حداقل دارای پنج خصوصیت بشرح ذیل باشد :
۱- قابل حمل بودن
پول می بایستی به آسانی به اطراف قابل حمل و نقل بوده و بتواند به راحتی و به منظور خرید در مکانهای مختلف منتقل شود . اگر پول قابلیت انتقال نداشته باشد ، در این صورت امکان استفاده وسیع از آن فراهم نمی شود
۲- بادوام بودن
پولی که از نظر فیزیکی بادوام نباشد ، در اثر گذشت زمان ارزش خودش را از دست می دهد برای مثال ذرت بو داده نمی تواند به عنوان پول در نظر گرفته شود ؛ زیرا حفظ شکل آن به صورت اولیه مشکل است و در اثر گذشت زمان کهنه ،شکسته و بی ارزش میشود. در هر حال پول همیشه نمی تواند با دوام باشد ، زیرا به سربازان رومی نمک که در هوای مربوط با دوام نیست پرداخت می شد (گفتنی است در آن زمان برای مردم روم نمک یک نوع پول بود ).
۳- قابلیت تقسیم پذیری
پول می بایستی به آسانی قابلیت تقسیم به واحدهای برابر و کوچکتر را داشته باشد ، تا اینکه امکان معاملات با قیمتهای پائین تر نیز فراهم گردد . به هر حال بعضی از پولها فاقد چنین خصوصیتی بوده اند . در کشورهای آفریقائی ، علی رغم آنکه گاو قابلیت تقسیم پذیری را نداشته و بخشی از آن با خود ( کل ) گاو متفاوت می باشد در زمانهای مختلف به عنوان پول مورد استفاده قرار گرفته است .
۴- یکسان و متحدالشکل بودن
برای مفید بودن، پول می بایستی استاندارد شده باشد ، یعنی واحدهایش دارای کیفیت برابر واز نظر فیزیکی نیز از یکدیگر قابل تشخیص نباشند فقط در صورت استاندارد بودن پول است که افراد در موقع دریافت پس از معامله میتواند احساس اطمینان نمایند . زمانی کشورهای آمریکای لاتین از تنباکو به عنوان پول استفاده میکردند امًا تنباکو هرگز نمیتواند استاندارد باشد ؛ زیرا برابری وزن بسته هابه لحاظ تفاوت احتمالی در کیفیت تنباکوها بیان کننده برابری ارزش آنها نیست .
۵- قابلیت تشخیص
پول می بایستی به آسانی شناخته شده وقابل قبول باشد (مقبولیت عام داشته باشد ) اگر پول این خاصیت را نداشته باشد در آن صورت افراد در تعیین اینکه آنها با پول سروکار دارند و یا با یک دارائی کم ارزش تر با مشکل مواجه خواهند شد .
۴- وظایف پول
بطور کلی برای پول چهار وظیفه اصلی در نظر گرفته می شود :
۱)واسطه مبادله ۲) وسیله سنجش ارزش ( واحد شمارش ) ۳) وسیله حفظ ارزش ۴) وسیله پرداختهای آتی
اینک در ادامه بحث ، هر یک از موارد مذکور توضیح داده میشود: